In de alsmaar voortdurende reeks (juridische) geschillen die zich afspelen rondom de familie Hazes, heeft zich nu de volgende saga voorgedaan. André Hazes (“jr.”) is door zijn moeder gesommeerd “de naam André Hazes” te stoppen te gebruiken. Althans, zo luiden de krantenkoppen.
Kan dit zomaar? En op grond waarvan kan iemand verboden worden zijn (geboorte)naam in het openbaar te gebruiken (en waarvoor)?
In onderstaande blog leg ik uit wat de vermoedelijke merkenrechtelijke grondslagen zijn en of dit kans van slagen heeft.
Kan een naam een merk zijn?
Volgens de Benelux-Verordening op de Intellectuele Eigendom (BVIE) kan een naam – en dus ook een persoonsnaam – als merk geregistreerd worden. Dit biedt de houder van dat merk bescherming tegen het ongeoorloofd gebruik ervan door anderen. In dit specifieke geval heeft Rachel Hazes de naam van haar overleden echtgenoot, André Hazes, als merk geregistreerd, wat haar bepaalde rechten geeft om het gebruik van die naam te controleren. In het merkenrecht is het belangrijk te begrijpen dat een merk alleen bescherming krijgt binnen bepaalde categorieën van producten of diensten, en dat het merk onderscheidend vermogen moet hebben om überhaupt bescherming te kunnen genieten.
Merken zijn gebonden aan waren en diensten (Klassen)
Merken zijn geregistreerd volgens een internationaal systeem dat bekendstaat als de Nice Classificatie, waarin goederen en diensten zijn ingedeeld in 45 verschillende klassen. Dit betekent dat wanneer je een merk registreert, je het doet binnen een specifieke categorie of klasse van producten of diensten. Voor bijvoorbeeld kleding zou je een merk registreren in klasse 25, terwijl een merk voor software in klasse 9 zou vallen.
De reden dat merken per categorie worden beschermd, is dat een merk dat in één sector gebruikt wordt, niet per se bescherming hoeft te krijgen in een andere sector. Zolang het publiek geen verwarring heeft over welk product of dienst bedoeld is, kunnen die merken naast elkaar bestaan. De bescherming geldt dus specifiek binnen de categorie waarin het merk geregistreerd is. Het merk “André Hazes” staat onder andere geregistreerd voor het uitvoeren van muziekoptredens.
De herkomstfunctie van een merk
De kernfunctie van een merk is de herkomstfunctie. Het merk dient als een middel om aan te geven waar een product of dienst vandaan komt. Dit stelt consumenten in staat om te weten van welke bron een bepaald product of dienst afkomstig is, zonder dat ze elke keer uitgebreid onderzoek hoeven te doen. Door het merk kunnen consumenten producten of diensten van verschillende ondernemingen gemakkelijk van elkaar onderscheiden.
Gevaar voor verwarring en ongerechtvaardigd voordeel
Gevaar voor verwarring betekent dat een consument in het economisch verkeer de herkomst van waren of diensten van verschillende ondernemingen met elkaar kan verwarren. Dit kan gebeuren wanneer twee merken zoveel op elkaar lijken dat consumenten denken dat de producten of diensten afkomstig zijn van hetzelfde bedrijf, of dat er een economische band tussen de ondernemingen bestaat.
Naast verwarringsgevaar speelt mee dat wanneer een partij profiteert van de reputatie, het onderscheidend vermogen of de bekendheid van een ander merk zonder daarvoor een rechtvaardiging te hebben, dit verboden kan worden. Dit kan ook zonder dat er sprake is van verwarringsgevaar. Het gaat vooral om de poging om mee te liften op de bekendheid en waarde van een ander merk, vaak zonder toestemming van de merkhouder, wat schadelijk kan zijn voor de merkhouder en oneerlijke concurrentie vormt.
Het geval Hazes: geslachtsnamen als merk?
Een complicatie bij het registreren van een geslachtsnaam als merk is dat die naam vaak door meerdere mensen wordt gedragen. Dit is in het geval van André Hazes jr. ook het geval: hij draagt dezelfde naam als zijn vader, wat een probleem kan vormen als de naam als merk beschermd is. Artikel 2.23(1)(a) van de BVIE voorziet echter in de mogelijkheid dat een derde – in dit geval André Hazes jr. – zijn naam mag gebruiken in het economisch verkeer, mits dit gebruik niet verwarring schept over een commerciële band met de merkhouder.
Wordt er daadwerkelijk verwarring geschept of is er potentieel sprake van ongerechtvaardigd voordeel trekken?
Toegepast op onderhavige casus: Is het aannemelijk dat er sprake is van verwarringsgevaar wanneer de consument geconfronteerd wordt met een aankondiging van een concert van André Hazes (jr.) of zal de consument denken te maken te hebben met wijlen André Hazes (sr.)? Hoewel met AI en hologrammen tegenwoordig een hoop mogelijk is, ligt dit niet voor de hand.
Is er dan sprake van “ongerechtvaardigd voordeel trekken” door André Hazes (jr.)?
André Hazes jr. is een bekende artiest die in de voetsporen van zijn vader is getreden en zijn carrière grotendeels heeft opgebouwd rondom de muzikale erfenis van zijn vader. In dit geval lijkt het gebruik van de naam “André Hazes” dan ook niet op het willekeurig profiteren van de bekendheid van de naam, maar eerder op het voortzetten van een familietraditie en het gebruik van zijn eigen geboortenaam.
Voor er sprake kan zijn van ongerechtvaardigd voordeel, moet aangetoond worden dat André Hazes jr. profiteert van de reputatie van zijn vader zonder rechtvaardigingsgrond.
Hoewel André Hazes jr. duidelijk gebruikmaakt van de naam van zijn vader, kun je je af vragen of hij “ongerechtvaardigd” voordeel trekt. Hij heeft immers een directe en legitieme band met de naam en de bijbehorende reputatie. Dit verschilt bijvoorbeeld van een buitenstaander die de naam zonder toestemming zou gebruiken voor commerciële doeleinden.
Conclusie: Is er sprake van merkinbreuk?
Op basis van bovenstaande overwegingen kun beargumenteren dat André Hazes jr. geen ongerechtvaardigd voordeel trekt uit de naam van zijn vader, maar eerder rechtmatig gebruik maakt van zijn geboortenaam. Hij heeft een duidelijke relatie met de naam en de bijbehorende reputatie en probeert niet zonder reden te profiteren van de bekendheid van zijn vader.
