Wanneer een onderneming failliet gaat, staat de curator onder meer voor de taak om te achterhalen wat er is misgegaan en waar. De jaarrekening speelt hierbij een centrale rol. Dit is de eerste blog in een drieluik waarin we ingaan op de belangrijkste aspecten van jaarrekeningen en faillissementen. In deze reeks bespreken we:
1. De jaarrekening als fundament in rechtmatigheidsonderzoek (Blog 1): Waarom is dit document zo belangrijk, en waar let de curator op?
2. De aansprakelijkheid van accountants bij faillissement (Blog 2): Welke rol spelen accountants, en hoe kunnen ze aansprakelijk worden gesteld?
3. Hoe ondernemers risico’s kunnen beheersen (Blog 3): Praktische tips om fouten in de administratie te voorkomen en juridische problemen te vermijden.
Dit drieluik biedt niet alleen inzicht in de juridische en financiële aspecten van faillissementen, maar biedt ook lessen uit de praktijk aan de hand van relevante jurisprudentie. In deze eerste blog bespreken we waarom de jaarrekening cruciaal is in het rechtmatigheidsonderzoek en welke rode vlaggen curatoren daarbij signaleren.
Wat is de rol van de jaarrekening bij faillissement?
De jaarrekening is vóór een faillissement een belangrijk instrument voor crediteuren, aandeelhouders en financiers. Zij gebruiken deze informatie om te beslissen over investeringen, kredietverlening en andere financiële verplichtingen. Een duidelijke en betrouwbare jaarrekening wekt vertrouwen en laat zien dat de onderneming haar administratie op orde heeft.
Na een faillissement verandert de functie van de jaarrekening drastisch. Het wordt een historisch document dat inzicht geeft in de financiële situatie van de onderneming voorafgaand aan de ondergang. De curator gebruikt de jaarrekening om te onderzoeken of deze een correcte en getrouwe weergave biedt van de financiële situatie. Hierbij gaat het niet alleen om de cijfers zelf, maar ook om wat ze vertellen over de bedrijfsvoering.
Een belangrijk uitgangspunt hierbij is artikel 68 lid 2 van de Faillissementswet (Fw). Dit artikel stelt dat de curator moet nagaan of er sprake is geweest van onregelmatigheden die het faillissement hebben veroorzaakt of verergerd.
Wat onderzoekt een curator in de jaarrekening?
De curator richt zich op een aantal kernpunten tijdens zijn onderzoek naar de jaarrekening:
1. Administratieve zorgvuldigheid
De curator controleert of de administratie volledig, tijdig en volgens de wettelijke vereisten is bijgehouden. Gebrekkige administratie kan wijzen op nalatigheid of zelfs fraude. Voorbeelden hiervan zijn losse bonnetjes, ontbrekende documenten of niet-geconsolideerde cijfers.
2. Marktconforme transacties
De curator onderzoekt of transacties zijn uitgevoerd tegen marktconforme voorwaarden. Zijn er verdachte betalingen gedaan? Hebben gelieerde partijen of bestuurders zichzelf bevoordeeld ten koste van schuldeisers? Deze vragen spelen een belangrijke rol in het onderzoek.
3. Accountantsverklaringen
Wat zeggen de accountantsverklaringen over de betrouwbaarheid van de financiële verslaglegging? Een goedkeurende verklaring kan vertrouwen wekken, maar als deze gebaseerd is op gebrekkig onderzoek, kan dat juridische consequenties hebben.
Jurisprudentie: lessen uit de praktijk
Verschillende praktijkvoorbeelden laten zien hoe belangrijk een correcte jaarrekening en administratie zijn:
• Phanos
In deze zaak bleek dat onjuiste rubricering en waardering in strijd waren met de richtlijnen. Dit leidde tot misleidende informatie en juridische gevolgen.
• Landis
In deze zaak gaf een accountant een onterechte goedkeurende verklaring af, wat een misleidend beeld gaf van de financiële situatie van het bedrijf.
• Mitra
De curator ontdekte in deze zaak gebreken in de controle van liquide middelen, waaronder kasgeld en pinbetalingen. Dit was een aanwijzing voor een gebrek aan vakbekwaamheid en zorgvuldigheid.
Deze zaken benadrukken dat een gebrekkige administratie niet alleen gevolgen heeft voor de onderneming, maar ook voor de betrokken accountants.
Conclusie
De jaarrekening is niet zomaar een verplicht document; het is een sleutelinstrument in het rechtmatigheidsonderzoek bij faillissementen. Het biedt de curator de kans om te onderzoeken wat er is misgegaan en of er sprake is geweest van onregelmatigheden. Ondernemers en bestuurders doen er goed aan om hun administratie zorgvuldig bij te houden, niet alleen om juridische problemen te vermijden, maar ook om vertrouwen te wekken bij stakeholders.
Benieuwd naar de rol van accountants in dit proces en hoe zij aansprakelijk kunnen worden gesteld? Lees Blog 2 in deze reeks voor meer inzichten en praktijkvoorbeelden.
