Deze update is geschreven door:

Thomas Kriense
Update

Bloemen en Bouwstenen: Hoe LEGO haar creativiteit juridisch beschermt

Alles waar merk LEGO™ aan gekoppeld wordt lijkt garant te staan voor gigantische verkoop successen. Van speelgoedblokjes en poppetjes tot en met films. Niet voor niets is LEGO, op Novo Nordisk na, het waardevolste Deense merk. En wie dusdanig populair is krijgt te maken met meelifters en na-apers. Bijvoorbeeld ten aanzien van de wederom zéér populaire “Lego Botanical Collection.” De Rechtbank Den Haag heeft op 19 november 2024 uitspraak gedaan in een kort geding tussen LEGO en Wibra, waarin LEGO succesvol optrad tegen vermeende inbreuken op haar modellen– en merkenrechten. In onderstaand blog bespreekt Thomas Kriense, advocaat Intellectueel Eigendomsrecht bij Guldemond advocaten, deze recente uitspraak hoe het nou met modelrechtelijke bescherming.

Het kort geding tussen Lego en Wibra

De rechter oordeelde op 19 november 2024 dat Wibra’s speelgoedcollecties, zoals de “Mini Block Flower Arrangement”, inbreuk maakten op LEGO’s gemeenschapsmodel- en merkrechten. Als gevolg daarvan werd een verkoopverbod opgelegd, samen met een dwangsom en aanvullende verplichtingen zoals het terugroepen van producten en het verstrekken van informatie over leveranciers. Wat ging er mis in deze zaak voor Wibra?

De geldigheid van de modellen van LEGO?

Wibra stelde (maar zonder dit voldoende te onderbouwen) dat de ingeschreven modellen van LEGO nietig waren. Een “model” wordt modelrechtelijk gedefinieerd als de uiterlijke verschijningsvorm van een product, zoals de vorm, lijnen, kleuren en textuur. Voor bescherming moet een model voldoen aan twee vereisten: nieuwheid en eigen karakter. Nieuwheid betekent dat het model niet eerder openbaar gemaakt mag zijn, terwijl eigen karakter inhoudt dat het model bij een geïnformeerde gebruiker een andere algemene indruk moet wekken dan eerdere modellen. Niet alle ontwerpen komen in aanmerking voor bescherming onder het modellenrecht. Zo biedt het modellenrecht geen bescherming aan ontwerpen waarvan alle uiterlijke kenmerken uitsluitend zijn bepaald door een technische functie. De gedachte achter deze beperking is dat het modellenrecht niet mag worden gebruikt om een technisch effect te monopoliseren, waardoor anderen zouden worden verhinderd dezelfde technologie toe te passen. Voor technische (uit)vindingen kan eventueel octrooibescherming worden aangevraagd, maar modellenrecht is hiervoor niet geschikt.

Wibra heeft de geldigheid “niet steekhoudend bestreden”

Nu worden over de LEGO blokjes al tientallen jaren geprocedeerd. Zowel onder het octrooirecht, het merkenrecht als het modellen recht. Wibra voerde in eerste instantie aan dat gezien het feit dat de LEGO modelrechten nog onderwerp van geldigheidsprocedures zijn, de door LEGO ingeroepen modelrechten nietig waren.

De voorzieningenrechter oordeelt echter dat Wibra onvoldoende concreet heeft onderbouwd waarom de ingeroepen modellen van LEGO ongeldig zouden zijn. Hoewel het Wibra vrijstaat de nietigheid van een modelrecht in een kort geding als verweer aan te voeren, heeft Wibra slechts verwezen naar lopende procedures bij het EUIPO zonder duidelijke juridische gronden of argumenten te presenteren. Het argument dat een kort geding dergelijk onderzoek niet toelaat, werd verworpen, omdat Wibra voldoende kennis en toegang had om haar standpunt te onderbouwen. Uit de stukken blijkt bovendien dat de meeste LEGO-modellen door het EUIPO (die gaat over de inschrijving en geldigheid van modelrechten in Europa) tot nu toe als geldig zijn erkend. 

In deze zaak stelde de voorzieningenrechter vast dat LEGO’s modellen geldig waren, ondanks Wibra’s pogingen om de geldigheid te betwisten met verwijzingen naar lopende nietigheidsprocedures. Ofwel; voorshands moet van de geldigheid van de Lego-modellen uitgegaan.

De inbreukvraag: Beschermingsomvang en algemene indruk

Bij de beoordeling van modelrechtinbreuk stond de algemene indruk van LEGO’s modellen centraal. Volgens artikel 10 lid 1 GModVo wordt de beschermingsomvang van een Gemeenschapsmodel bepaald door de vraag of het bij een geïnformeerde gebruiker een andere algemene indruk wekt. Daarbij speelt ook de mate van vrijheid van de ontwerper een rol. Het ingeschreven model vormt het uitgangspunt, maar verhandelde producten kunnen ter verduidelijking worden meegenomen om de beschermingsomvang te bepalen.

De voorzieningenrechter stelde vast dat Wibra onvoldoende had aangetoond dat haar bouwsteentjes, gebruikt in de “Mini Block Flower Arrangement” en “Mini Block Funny Animals”, een andere algemene indruk wekten dan LEGO’s modellen. Hoewel Wibra enkele verschillen aandroeg, zoals een kleine cirkelvormige inkeping op de nopjes van haar steentjes, werden deze verschillen als triviaal en van ondergeschikte aard beschouwd. Daardoor vielen de producten van Wibra binnen de beschermingsomvang van LEGO’s modellen, wat leidde tot de conclusie dat sprake was van inbreuk.

Het merkenrecht

De rechtbank stelde ten slotte vast dat Wibra identieke tekens van LEGO’s merken heeft gebruikt bij het promoten van haar producten, wat merkinbreuk opleverde volgens artikel 9 lid 2 sub a UMVo. Het feit dat Wibra op haar social media kanalen sprak over ‘Lego bloemen’ en ‘dieren Lego’, maakt deze vaststelling niet bijster verrassend.

Conclusie

De zaak benadrukt het belang van een sterke intellectuele eigendomsstrategie voor bedrijven die zich onderscheiden met unieke ontwerpen en een herkenbaar merk. Of deze zaak (wellicht in het vervolg) een andere uitkomst had kunnen krijgen als Wibra meer aandacht had besteed aan de nietigheid van de modelrechten, valt nog te bezien.

Voor vragen over modellenrecht en merkenrecht kunt u contact opnemen met Thomas Kriense van Guldemond Advocaten.

Lees meer updates
De AI Act: wist je dat…? is een blogserie die de
faillissement, curator
De rechtbank Gelderland oordeelde dat een curator niet kan worden gedwongen
franchise
Een franchisegever kan niet zomaar aanvullende eisen stellen of het vertrouwen
This site is registered on wpml.org as a development site. Switch to a production site key to remove this banner.